Właściwości lecznicze czarnego bzu, były już znane w starożytności. Owoce czarnego bzu w medycynie ludowej wykorzystywane były jako naturalny antybiotyk na różne schorzenia. Napary z kwiatów bzu czarnego działające napotnie, przeciwzapalnie, wykrztuśnie oraz moczopędnie są wskazane do stosowania w chorobach przebiegających z gorączką i stanem zapalnym górnych dróg oddechowych. Badania wykazały, że czarny bez zmniejsza ryzyko chorób serca, a także działa wspomagająco przy walce z chorobami nowotworowymi.
Działanie zdrowotne czarnego bzu:
Działanie napotne. Badania wykazały, że zarówno kwiaty czarnego bzu, jak i owoce. Za tę aktywność farmakologiczną odpowiedzialne są obecne we wspomnianych surowcach flawonoidy.
Działanie przeciwzapalne. Badania udowodniły, że 80% etanolowy wyciąg z kwiatów bzu czarnego ma umiarkowane działanie przeciwzapalne: Ekstrakt ten może się okazać pomocny również w zwalczaniu stanów zapalnych przyzębia.
Działanie przeciwbakteryjne. Standaryzowany wyciąg z owoców już w stężeniu 10% hamuje wzrost w kulturze płynnej odpowiedzialnych za infekcje górnych dróg oddechowych paciorkowców m.in.
Strepotoccus pyogenes, czynnikiem etiologicznym anginy oraz kilku innych zespołów chorobowych, zazwyczaj układu oddechowego,
Moraxella catharalis,odpowiada między innymi za częste u dzieci ostre zapalenie ucha środkowego .
Zaobserwowano hamowanie wzrostu szczepów :
Bacillus subtilis, wywołuje choroby przewodu pokarmowego, zakażenia płuc i krwi, może doprowadzać do sepsy ,
Staphylococcus aureus -Gronkowiec jest przyczyną ropni skóry i zakażeń ran, zapalenia gardła, migdałków, zatok, ucha środkowego, płuc i nerek, Salmonella thypi(dur brzuszny),
Pseudomonas aeruginosa -zakażenie pałeczką ropy błękitnej,
Escherichia coli -najczęściej prowadzi do zatrucia pokarmowego,
Drożdżaków Candida albicans (grzybica).
W 2010 r. grupa irlandzkich naukowców testowała aktywność wyciągów z kwiatów i owoców bzu czarnego przeciwko 13 szczepom bakterii odpowiedzialnym za groźne zakażenia szpitalne, m.in. MRSA (gronkowiec złocisty odporny na metycylinę).
Działanie przeciwwirusowe. Badania wykazały, że syrop z owoców czarnego bzu, skracał czas leczenia grypy wywołanej przez wirusy typu A i B o 4 dni. Okazało się również, iż surowce uzyskiwane z bzu czarnego są aktywne także wobec innych wirusów, w tym m.in. wobec wirusa opryszczki wargowej (Herpes simplex virus, HSV) i wirusa HIV.
Działanie immunomodulujące. Skuteczność wyciągów z owoców i kwiatów bzu czarnego w infekcjach wirusowych, a szczególnie w przypadku grypy, prawdopodobniej nie tylko z bezpośredniego działania przeciwwirusowego, ale również z właściwości immunomodulujących, czyli sprzyja zwalczaniu przyczyn stanu zapalnego, dzięki zawartym w wyciągu z bzu czarnego witaminom i minerałom.
Działanie obniżające poziom cukru we krwi. Naukowcy szacowali właściwości hipoglikemiczne wodnego wyciągu z kwiatu bzu czarnego Badania wykazały, że surowiec znacząco zwiększa wychwyt glukozy, jej utlenianie oraz glukoneogenezę.
Działanie obniżające poziom cholesterolu i lipidów. Badania wykazały spadek wszystkich parametrów lipidowych u osób przyjmujących ekstrakt z bzu w porównaniu do wartości wyjściowych. Poziom całkowitego cholesterolu obniżył się u nich z 199 mg/dl do 190 mg/ dl; nieznaczny spadek stężenia we krwi zaobserwowano również w przypadku trójglicerydów i LDL. Chociaż poprawa parametrów lipidowych była niewielka, jednak dawki ekstraktu z bzu także były niskie, przypuszcza się więc, że większe dawki mogą powodować bardziej znaczące korzyści.
Działanie antyoksydacyjne. ze względu na bardzo wysokie stężenie naturalnych polifenoli - związków fenolowych. Są wśród nich antocyjany: glikozydy cyjanidyny i pelargonii, w mniejszej ilości także glikozydy kwercytyny i kwas chlorogenowy. Związki, te pełnią w organizmie funkcje ochronne i zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób układu krwionośnego. Jak dowodzą badania antocyjany wykazują działanie przeciwmiażdżycowe, przeciwzapalne, przeciwalergiczne, a nawet przeciwnowotworowe.
Świeże owoce, czy kwiaty czarnego bzu nie nadają się do bezpośredniego spożycia, ze względu na potencjalne szkodliwe działanie sambunigryny. Jednak przygotowane z nich płynne ekstrakty jak sok czy syrop mają niezwykłe właściwości zdrowotne. Szczególnie polecany przy przeziębieniu, grypie, stanach zapalnych, w leczeniu zakażeń bakteryjnych i wirusowych oraz dla osób cierpiących na cukrzycę, miażdżycę i inne choroby metaboliczne oraz sercowo-naczyniowe.
Skład chemiczny czarnego bzu:
Do głównych składników kwiatu bzu czarnego, odpowiedzialnych
za jego działanie prozdrowotne zalicza się:
flawonoidy (do 3%) – grupa związków o charakterze barwników roślinnych wykazująca silne właściwości antyoksydacyjne; głównymi ich przedstawicielami w surowcu są: kempferol, astragalina, kwercetyna, rutyna, izokwercytryna, hyperozyd oraz nikotyfloryna
fenolokwasy i ich glikozydy (do 3%); kawowy, felurowy, chlorogenowy oraz pkumarowy i ich glukozydy
triterpeny (1%); α- and β-amyryna, kwasy ursolowy i oleanowy
sterole (1%); β-sitosterol, kampesterol, stigmasterol, cholesterol
olejek eteryczny (do 0,15%)
W przypadku owoców bzu czarnego głównymi składnikami
bioaktywnymi są:
antocyjany; głównie 3-glukozyd cyjanidyny (chryzantemina; 65,7% wszystkich antocyjanów), 3-sambubiozyd cyjanidyny (32,4% wszystkich antocyjanów),
w mniejszych ilościach: 3,5-diglukozyd cyjanidyny, 3-sambubiozyd-5-glukozyd cyjanidyny, 3-rutynozyd cyjanidyny, 3-glukozyd pelargonidyny oraz 3-sambubiozyd, pelargonidyny
kwasy organiczne; octowy, jabłkowy, szikimowy, walerianowy, winowy i benzoesowy
witaminy; witamina C oraz witaminy z grupy B (B2, B6, niacyna, kwas pantotenowy, kwas foliowy)
węglowodany; cukry proste (glukoza, fruktoza) i pektyny
Uwaga! W świeżych kwiatach i niedojrzałych owocach występuje sambunigryna (glukozyd benzaldehydocyjanohydrynowy) o potencjalnym działaniu toksycznym (powoduje podrażnienia przewodu pokarmowego, biegunki i wymioty), który jednak rozkłada się podczas suszenia i obróbki termicznej.
Sok z czarnego bzu
Sok z czarnego bzu może być produktem aptecznym, można kupić w sklepach ze zdrową żywnością lub wykonać samodzielnie. Produkty apteczne, przeważnie mogą być stosowane już u rocznych dzieci, natomiast jeżeli wykonujesz go samodzielnie, można podać dzieciom od drugiego roku życia można podać około 50 ml dziennie (3 łyżki).
Jeżeli chcesz go zrobić samodzielnie na przełomie sierpnia i września należy zebrać dojrzałe, czarne i lśniące owoce lub pójść na skróty i poszukać na targowiskach, albo w sklepach ze zdrową żywnością. Z suszonych owoców po naparzeniu uzyskamy zdrową herbatę z czarnego bzu.
Przepis na sok z czarnego bzu
Składniki :
2kg owoców czarnego bzu
Sposób przygotowania:
Zebrać całe baldachy dojrzałych owoców. Umyć je.Przy pomocy widelca oddzielić owoce od szypułek. Przełożyć owoce do garnka. Zalać wodą do przykrycia owoców.
Gotować na małym ogniu 1 godzinę.
Przecedzić przez gazę. Owoce można zostawić na gazie na kilka godzin, aby cały sok spłynął do naczynia.
Przelać do małych słoiczków. Pasteryzować 15 minut, zaczynając od zimnej wody..
Przechowywać w ciemnym miejscu.
Jak pasteryzować przetwory. Gorące słoiki z przetworami szczelnie zakręcamy.
Przygotowujemy duży, wysoki garnek. Na dno ganka kładziemy czystą ściereczkę (zapobiegnie ona pęknięciu któryś ze słoików).
Słoiki umieszczamy w garnku tak, aby nie stykały się ze sobą. Słoików nie odwracamy do góry nogami, stawiamy je w normalnej pozycji.
Do garnka wlewamy gorącą wodę tak, aby nie sięgała do zakrętek. Doprowadzamy wodę do wrzenia i pasteryzujemy (gotujemy) przez 15 minut.
Po 20 minutach wyciągamy słoiki z wody, dokręcamy je i odwracamy do góry dnem.
Słoiki powinny stać co najmniej 24 godziny.
Słoiki najlepiej postawić na ręczniku kuchennym w zacienionym miejscu.
Jeśli pasteryzacja zakończyła się sukcesem, wieczka słoików powinny być wklęsłe (nie powinny „klikać”).
Przepis na sok z dodatkiem miodu i cytryny
Składniki
Szklanka soku z czarnego bzu
1 cytryna
5 łyżek miodu
pół szklanki wody
Sposób przygotowania
Wykonać sok według przepisu powyżej, lub kupić gotowy sok. Cytrynę sparzyć i pokroić na plasterki. Do garnka wlać wodę i plasterki cytryny. Gotować na małym ogniu przez 5 min i ostudzić. Następnie cytrynę włożyć do słoika, dodać miodu i wymieszać. Zalać sokiem.
Nalewka z kwiatów czarnego bzu
Ze względu na zawartość spirytusu nie powinno się ja podawać dzieciom.
Składniki:
50 baldachów kwiatów czarnego bzu
2 cytryny
1 kg cukru
1 l wody
1 l spirytusu
Sposób przygotowania
Kwiaty rozłożyć na białym papierze np. na tarasie, czy balkonie i pozostawić na ok. 1 godzinę, aby ewentualne robaczki mogły opuścić kwiaty. Nie polecam mycia baldachów, aby nie utracić aromatu. Jeśli byłoby to konieczne to można je wypłukać, ale np. w misce z wodą. Baldachy pozbawić łodyżek, ponieważ mogą wprowadzić niepotrzebną gorycz do nalewki. Należy obciąć je jak najbliżej kwiatów. Kwiaty wrzucić do dobrze wymytego 5 litrowego słoika lub gąsiorka wrzucić kwiaty, dodać sparzone cytryny pokrojone w plastry.
Z wody i cukru zagotować syrop, a następnie odstawić do ostudzenia. Ostudzonym syropem zalać kwiaty i cytryny (muszą być całkowicie zakryte), słoik przykryć gazą i postawić w słonecznym i ciepłym miejscu na tydzień.
Po tygodniu powstały syrop przecedzić przez sitko wyłożone gazą, dodać spirytus, wymieszać i szczelnie zakręcić. Nalewkę odstawić na miesiąc, ale co 3 dni potrząsać zawartością słoika.
Po miesiącu przefiltrować ją przez bibułę filtracyjną (np. filtr do kawy), rozlać do butelek i zakręcić. Nalewka powinna odstać jeszcze co najmniej miesiąc w ciemnym i chłodnym miejscu.
Bibliografia:
Bez czarny (Sambucus nigra) domowy sposób nie tylko na grypę i przeziębienie-Monika Zielińska-Pisklak1,, Łukasz Szeleszczuk, Anna Młodzianka
https://www.pasjasmaku.com
https://gerlach.pl
http://magiajedzenia.blogspot.com.
Bez czarny (Sambucus nigra)w leczeniu stanów grypy i przeziębienia Elderberry (Sambucus nigra) in the treatment of influenza and common cold mgr farm. Joanna Krajewska
Comments