Rozwód - jak zminimalizować stres dziecka?

Obecnie wielka liczba małżeństw kończy się rozwodem, co pociąga za sobą problemy zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Sama sytuacja rozwodowa nie jest tak toksyczna dla dziecka, co to co robią z nią dorośli.

Negatywny wpływ zaczyna się dużo wcześniej niż nastąpi formalny rozwód. Gruntownym problemem jest fakt, że dziecko w trakcie rozwodu może stracić ,,poczucie bezpieczeństwa", gdy rodzice obwiniają się wzajemnie, dziecko jest świadkiem wielu kłótni, awantur. Dzieci z rodzin rozbitych, ale bez konfliktów są lepiej przystosowane, niż dzieci z rodzin pełnych, ale żyjących w ciągłym napięciu z awanturami i kłótniami.

Jak reagują dzieci w poszczególnych etapach wieku na rozwód:

3-5 lat:

1. Żyje nadzieją, że znów będziecie razem.

2. Ma poczucie, że cię straciło. Może to prowadzić do agresji wobec ciebie, twojego partnera, rodzeństwa, dzieci lub nauczycielek w przedszkolu.

3. U dziecka wzrasta poczucie opuszczenia, gdy ty jesteś zajęty(a) konfliktem, własnym żalem, tworzeniem nowego związku lub walką o byt.

4. Dziecko może brać na siebie winę za rozpad waszego małżeństwa – bardzo często dzieci uważają, że swoim zachowaniem doprowadziły do rozwodu rodziców („tatuś odszedł, bo byłem niegrzeczny”).

5. Dziecko może wycofać się do wcześniejszych etapów rozwoju, kiedy było malutkie i miało pełną opiekę obojga rodziców; może się to wyrażać w moczeniu się w nocy, brudzeniu majtek, ssaniu kciuka, wzmożonym przytulaniu się.

6. Twoje dziecko może przeżywać niepewność i lęk o to, co będzie jutro – przez to miewa kłopoty z zasypianiem, może bać się ciemności, budzić się w nocy z płaczem

6 do 8 lat:

1. Może przeżywać przytłaczające uczucie smutku – szlocha, popłakuje.

2. Bardzo tęskni za rodzicem, który z nim nie mieszka. n Może odczuwać lęk przed tym, że utraci także rodzica, który z nim mieszka.

3. Może złościć się na tego rodzica, którego obwinia za rozpad związku.

4. Może czuć, że musi wybierać, wobec kogo być lojalnym – wobec mamy czy wobec taty?

5. Wciąż po cichu liczy, że znowu będziecie razem.

8 do 12 lat:

1. Może obwiniać i wyrażać silną złość do rodzica, którego uważa za sprawcę rozwodu. Może odrzucać „złego rodzica”.

2. Może przeżywać głębokie poczucie straty, żalu i bezradności. n Może wstydzić się przed innymi tego, co dzieje się w rodzinie.

3. Może zachowywać się agresywnie wobec rówieśników, nauczycieli i innych osób. Taka agresja jest próbą rozładowania nagromadzonej złości lub karaniem kogoś w „zastępstwie” winnego rodzica.

4. Może doświadczać różnych dolegliwości takich jak bóle głowy i brzucha, trudności ze snem. n Może utracić wiarę i pewność siebie, co może skutkować gorszymi wynikami w szkole.

13 do 18 lat:

1. Może czuć się nadmiernie obciążone emocjonalnym wspieraniem rodzica lub zajmowaniem się młodszym rodzeństwem.

2. Może czuć się zmuszane do podjęcia samodzielnej decyzji, z którym rodzicem chce zostać. n Może oczekiwać, że wynagrodzisz mu straty związane z rozwodem, np. materialnie.

3. Może czuć się nieswojo widząc rodziców umawiających się z nowymi partnerami, obserwując ich seksualność, może być zazdrosne o nowego partnera rodzica.

4. Może być nieufne wobec ludzi i wobec trwałości związków między nimi.

5. Może przeżywać chroniczne zmęczenie, problemy z koncentracją.

6. Może wycofywać się z kontaktów z rodzicami, opłakiwać stratę rodziny, w której spędziło dzieciństwo.

Jak postępować w przypadku rozwodu?

Nie ma tu jednej niezawodnej recepty na możliwie bezbolesne postępowanie. Najważniejsze by rozwodzący się rodzice starali się pomagać dziecku przetrwać ten trudny czas rozwodu.

1. Jakkolwiek czujecie się zranieni, czy dotknięci, zagubieni starajcie się przekładać nad wszystko dobro dziecka.

2. Starajcie się, aby codzienność dziecka wyglądała normalnie.

3. Nie przenoście wrogości do współmałżonka na dzieci. Nie musicie fałszywie go wychwalać, ale nie wylewajcie przed dziećmi całej swojej goryczy.

4. Jeżeli jest to możliwe, rodzice wspólnie powinni poinformować dziecko o nadchodzącej separacji.

5. Należy zapewnić dziecko, ze nie jest to jego wina. Nie wynika to z tego co zrobiło, bądź nie zrobiło.

6. Dajcie dziecku odczuć, ze rozwodzicie się ze sobą , ale nie z nim. Powiedzcie, że mama lub tata dalej będzie jego rodzicem, tylko nie będziecie razem mieszkać.

7. Wytłumaczcie dziecku, że bez względu co się stanie z Waszym małżeństwem, ono nadal będzie bezpieczne.

8. Duuuużo rozmawiaj z dzieckiem.

Czego nie powinno się robić:

1. Wyładowywać na dziecku swojej wrogości do nieobecnego już małżonka.

2. W żadnym wypadku nie nie pozwolić, żeby dziecko musiało się postawić po którejkolwiek ze stron( przeciw ojcu, czy matce).

3. Należy się spodziewać, że dziecko po wizycie u rodzica, który się wyprowadził, będzie potrzebowało trochę czasu na powrót do nowej sytuacji. Nie powinno się pogarszać sytuacji pytaniami, lub zgryźliwymi uwagami.

4. Nie musicie wynosić byłego współmałżonka pod niebiosa, ale też nie podkreślać, że jest on potworem.

Ile informacji powinienem przekazać mojemu dziecku na temat rozwodu?

Zwłaszcza na początku separacji lub rozwodu trzeba przemyśleć, co dziecku powiedzieć i jak je do tego przygotować.

• Bądź świadomy wieku. Ogólnie rzecz biorąc, młodsze dzieci potrzebują mniej szczegółów i lepiej radzą sobie z prostym wyjaśnieniem, a starsze dzieci mogą potrzebować więcej informacji.

• Udostępniaj informacje logistyczne. Powiedz dzieciom o zmianach w ich mieszkaniu, szkole lub zajęciach, ale nie przytłaczaj ich szczegółami.

• Bądź sobą. Bez względu na to, ile lub jak mało zdecydujesz się powiedzieć swoim dzieciom, pamiętaj, że informacje powinny być prawdziwe przede wszystkim.

• Powiedz kocham Cię."Choć może to zabrzmieć prosto, informowanie dzieci, że twoja miłość do nich się nie zmieniła, jest potężnym przesłaniem.Powiedz im, że nadal będziesz się nimi opiekować pod każdym względem, od ustawiania śniadania po pomoc w odrabianiu lekcji.

• Powiedz o ewentualnej zmianie adresu.Odpieraj pytania swoich dzieci dotyczące zmian w ich życiu, uznając, że niektóre rzeczy będą inne, a inne nie.

Dbaj o siebie

• Spotykaj się z przyjaciółmi,

• ćwicz, dbaj o zdrowa dietę,

• śmiej się dalej,

• nigdy nie wyrażaj swojemu dziecku negatywnych uczuć.

• Jeżeli jest Ci ciężko oprzyj się na znajomych, lub poszukaj terapeuty.

Nadal bądź rodzicem....

Nie przesadzaj z rekompensowaniem za wasz rozwód – nie każdy smutek, nie każde niepowodzenie w szkole czy na boisku jest bezpośrednim wynikiem waszego rozwodu.

Dbaj, by dziecko nie popadło w kompleksy na tle waszego rozwodu – wzmacniaj jego poczucie własnej wartości. Poza utwierdzaniem dziecka w przekonaniu, że nie było powodem waszego rozstania, uważaj, by nie poczuło się gorsze wśród rówieśników.

Interesuj się postępami w szkole. Wyniki w nauce są niezłym wskaźnikiem, jak dziecko daje sobie radę z rozstaniem rodziców.

Bądź konsekwentny(a) w stosowaniu ograniczeń i kar. Dzieci najlepiej znoszą rozwód, gdy mają dobre, pozytywne relacje z każdym z rodziców i są wychowywane w spójnym „systemie dyscyplinarnym”.

Rozmawiaj z dzieckiem o uczuciach. Dziel się swoimi (rozważnie) i stwarzaj okazje do rozmawiania o uczuciach, ale nie zmuszaj do tego na siłę.

Baw się z dzieckiem. W zabawie poznawaj swoje dziecko i sam(a) daj się poznać. Jeśli uczysz go czegoś nowego, jakiejś nowej zabawy czy umiejętności, to nie tresuj go i pozwalaj na błędy.

Znajduj czas tylko dla ciebie i dla dziecka, bez żadnych innych osób czy zobowiązań.

Trochę prawa

Podstawowe przepisy dotyczące dziecka w postępowaniu rozwodowym

Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Art. 56.

§ 1. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.

§ 2. Jednakże mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Art. 57.

§ 1. Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.

§ 2. Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy

Art. 58.

§ 1. W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.

§ 1a. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.

§ 1b. Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. § 4. Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej. Art. 92. Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską.

Art. 93.

§ 1. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom.

§ 2. Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd w wyroku ustalającym pochodzenie dziecka może orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Przepisy art. 107 i art. 109–111 stosuje się odpowiednio.

Art. 95.

§ 1. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.

§ 2. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra.

§ 3. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny.

§ 4. Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.

Art. 96.

Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotowywać je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.

Art. 96 ust 1 .

Osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych.

Art. 97

§ 1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania.

§ 2. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Art. 106.

Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy może zmienić orzeczenie o władzy rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania zawarte w wyroku orzekającym rozwód, separację bądź unieważnienie małżeństwa, albo ustalającym pochodzenie dziecka.

Art. 107.

§ 1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.

§ 2. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.

§ 3. Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.

Art. 109. § 1.

Jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia.

§ 2. Sąd opiekuńczy może w szczególności:

1) zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny, realizowania innych form pracy z rodziną, skierować małoletniego do placówki wsparcia dziennego, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej lub skierować rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń;

2) określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun;

3) poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego;

4) skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi;

5) zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej albo powierzyć tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie, niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych, w zakresie niezbędnych szkoleń, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej albo zarządzić umieszczenie małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie w zakładzie pielęgnacyjno- -opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej.

Art. 110.

§ 1. W razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd opiekuńczy może orzec jej zawieszenie.

§ 2. Zawieszenie będzie uchylone, gdy jego przyczyna odpadnie.

Art. 111

. § 1. Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.

§ 1a. Sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeżeli mimo udzielonej pomocy nie ustały przyczyny zastosowania art. 109 § 2 pkt 5, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem.

§ 2. W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską przywrócić.

Art. 112.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej lub jej zawieszenie może być orzeczone także w wyroku orzekającym rozwód lub unieważnienie małżeństwa.

Art. 113.

§ 1. Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów.

§ 2. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.

Art. 113 ust 1 .

§ 1. Jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia; w braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Art. 113 ust 4.

Sąd opiekuńczy, orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem, może zobowiązać rodziców do określonego postępowania, w szczególności skierować ich do placówek lub specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń.

Art. 133.

§ 1. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania

. § 3. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Art. 135.

§ 1. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

§ 2. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego; w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego.

§ 3. Na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają: 3) świadczenie wychowawcze, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. poz. 195) [tzw. „500+” – przyp. red.];

Bibliografia:

,,Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat" Frances L. Ilg, Lousise Bates Ames, Sidney M. Baker

https://www.helpguide.org/articles/parenting-family/children-and-divorce.htm

,,Dziecko w rozwodzie-poradnik dla rodziców" -Stanisław Kordasiewicz, Rafał Milewski, Michał Rolirad, Maciej Tański, Agnieszka Szelągowska.