Borelioza choroba wielonarządowa zakaźna, przenoszona przez wywoływana przez bakterie należące do krętków: Borrelia burgdorferi, Borrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia japonica, przenoszona przez kleszcze na człowieka lub zwierzęta.
Jak rozpoznać boreliozę? Z jakimi chorobami jest najczęściej mylona? Które badania robić na boreliozę? Jak przebiega leczenie? Jak długo trwa leczenie? Gdzie znaleźć dobrego lekarza? Na te pytania odpowiemy w dzisiejszym artykule.
Od maja do czerwca agresywnie atakują młode formy kleszczy tzw. nimfy. Są niemal przezroczyste, wielkości ziarnka piasku, więc trudne do zauważenia, a niestety często zakażone w znacznie większym stopniu niż dorosłe kleszcze.
Niestety do zakażenia może dojść nawet w momencie gdy kleszcz zostanie szybko wyciągnięty, gdyż kilka procent zarażonych kleszczy ma zarażenie w ślinie. Mitem jest twierdzenie, że do zakażenia potrzeba 24, czy nawet aż 48 godzin.
Jak rozpoznać boreliozę?
Borelioza jest chorobą wielonarządową, może ona być mylona z innymi chorobami tj : zapalenie stawów, porażenia nerwowe, wady serca lub choroby psychiczne, a nawet takich jak stwardnienie rozsiane, czy choroba Alzheimera.
Kluczowe jednak w jej leczeniu jest szybka diagnoza, ponieważ tylko szybkie leczenie daję prawdopodobieństwo wyleczenia.
Najbardziej znanym objawem boreliozy jest pojawiający się po tygodniu od ukąszenia rumień, niekoniecznie występujący w miejscu ukąszenia. Stąd jego nazwa rumień wędrujący.
Niestety nie jest to regułą :
rumienia może w ogóle nie być,
• rumień może przybierać różne formy i mieć różną wielkość (również mniej niż 5 cm), a wtedy rozpoznanie staje się trudniejsze,
wielu ugryzionych nie zauważa rumienia lub nie wiedząc czym jest, lekceważy. Niestety robi to również wielu niedoświadczonych lekarzy.
Kolejnym objawem boreliozy to wystąpienie po tygodniu lub kilku dniach od ukąszenia kleszcza objawów przypominających grypę, niestety często mylony z infekcją wirusową.
Boreliozę należy podejrzewać zawsze, jeżeli u człowieka poprzednio zdrowego pojawiają się objawy z kilku układów naraz.
Jeżeli ktoś ma objawy chorób wymienionych poniżej, a leczenie nie przynosi żadnych efektów, trzeba rozważyć, czy przyczyną chorób nie jest borelioza:
gorączka, poty, dreszcze, fale gorąca z nieznanych powodów,
zmiana masy ciała (przybranie lub utrata),
zmęczenie (napadowe lub stałe), ociężałość, słaba wytrzymałość fizyczna,
bezsenność, płytki sen,
bezdech nocny,
wypadanie włosów z nieznanych powodów,
budzące ze snu drętwienie kończyn lub tylko palców (czasem bardzo zmienne),
drętwienie języka (zwłaszcza jego czubka) lub warg oraz zaburzenia smaku,
bóle gardła,
bóle jąder,
bóle bioder,
bóle i kurcze mięśni,
tiki mięśni twarzy lub innych mięśni,
różnorakie bóle głowy,
bóle i obrzęki stawów, często zmienne i „wędrujące”,
sztywność stawów i kręgosłupa szyjnego oraz trzeszczenie szyi,
bóle zębów (bez wyraźnych powodów stomatologicznych),
nieregularna menstruacja z nieznanych powodów,
nieoczekiwane wytwarzanie mleka, bóle piersi,
podrażniony pęcherz lub zakłócenie działania pęcherza moczowego,
utrata sprawności seksualnej lub utrata libido,
bóle i podrażnienie żołądka,
refluks żołądkowo-przełykowy,
zmiana rytmu wypróżnień (zaparcia lub biegunki),
bóle w klatce piersiowej i w żebrach,
przeszywające bóle,
krótki oddech, kaszel, zadyszka,
skoki pulsu i skoki ciśnienia krwi,
bloki serca lub inne arytmie (zwykle zmienne i oporne na leczenie) oraz szmery w sercu,
kardiomiopatia przerostowa,
kłucia, mrowienia o zmiennym charakterze; utrata czucia jak w polineuropatii oraz palenie skóry,
zapalenie nerwu trójdzielnego,
jednostronny paraliż twarzy (paraliż Bella),
zaburzenia widzenia: podwójne rozmyte widzenie, czarne plamy w polu widzenia, nadwrażliwość na światło (zwykle badanie okulistyczne nie wykazuje zmian),
zaburzenia słuchu: dzwonienie w uszach, bóle uszu, nadwrażliwość na dźwięk, nasilona choroba lokomocyjna, zawroty głowy, utrata równowagi,
zła tolerancja alkoholu i nasilanie się objawów po alkoholu,
zaburzenia koncentracji i otępienie: trudności w znalezieniu potrzebnego słowa, problemy z rozumieniem tekstu czytanego, wzmożona ilość błędów ortograficznych, trudności w rozumieniu dłuższych zdań,
trudności w rozumieniu szybkich dialogów, liczne wypadki „z nieuwagi”, zapominalstwo, luki pamięciowe, dezorientacja, uczucie „odrealnienia”,
zmiany nastroju, drażliwość, depresja,
„parkinsonowskie” drżenia rąk i innych części ciała,
czterotygodniowa cykliczność symptomów: dwa tygodnie lepiej, dwa tygodnie gorzej,
nadwrażliwość skóry, bolesność na dotyk,
stany zapalne gruczołu krokowego o nieustalonej przyczynie,
nadwrażliwość na chemikalia i zapachy,
nietypowe ataki padaczkowe,
zapalenie wątroby,
porażenia nerwów obwodowych. Lekarze zwracają również uwagę na inne objawy:
świąd skóry,
częste anginy (Plauta-Vincenta),
hypotonię ortostatyczną,
guzki tarczycy,
objawy tężyczkowe i inne.
Powyższa lista nie wyczerpuje wszystkich możliwych objawów, ale zawiera te najczęściej spotykane.
Pacjentom z boreliozą mylnie przypisuję się:
nerwicę — pomimo dodatnich wyników testów na boreliozę i braku objawów nerwicy;
zespół Münchhausena — pacjent wymyśla objawy, aby stać się centrum zainteresowania dla lekarza;
zespół Münchhausena per procura (by Proxy) — rodzic wymyśla lub sam powoduje objawy dziecka, aby zyskać zainteresowanie i uwagę lekarza;
reumatyzm — kiedy dominują objawy stawowe;
zespół przewlekłego zmęczenia — gdy dominującym objawem jest zmęczenie;
fibromialgię — która w zasadzie nie jest chorobą, lecz raczej zespołem bólowym o nieznanej etiologii, na który nie ma skutecznego leczenia4 ;
toczeń rumieniowaty (lupus) — w boreliozie wychodzą niekiedy fałszywie dodatnie próby na toczeń, ustępujące po leczeniu antybiotykami;
stwardnienie zanikowe boczne (SLA)5 — jeżeli borelioza przebiega bardzo burzliwie z rozległymi ubytkami neurologicznymi;
zespół Guillian-Barre — jeżeli dominują polineuropatie.
Część lekarzy LLMD wierzy, że borelioza leży u podstaw dużej części chorób degeneracyjnych układu nerwowego, chorób układu krążenia, arytmii serca, chorób układu pokarmowego i ADHD.
Zdarzają sie również pomyłki odwrotne, gdzie lekarz błędnie stwierdza boreliozę, lub fałszywe wyniki testu ELISA i niepotrzebnie przyjmowane są antybiotyki. Z tego względu należy wykonać ich pełne wersje, tzn. oprócz zbadania poziomu przeciwciał, sprawdzić za pomocą PCR-a czy nie ma we krwi DNA tych patogenów.
W miarę możliwości warto również wykonać testy na inne koinfekcje odkleszczowe: mykoplazmy, jersinię i anaplasmę.
Testy na boreliozę:
ELISA.
Najczęściej zlecany test przez lekarzy, jednak też najbardziej zawodny. Potwierdzają to szereg wyników badań w różnych laboratoriach tej samej próbki krwi dają całą gamę wyników dodatnich lub ujemnych, miana wysokie lub niskie. Polecany jest głównie dlatego, bo jest on tani.
Lepiej tego testu nie robić wcale, gdyż więcej on robi zamieszania, niż pokazuję realność zakażenia.
Western Blot
Obecnie dużo laboratoriów w Polsce wykonuję ten test w klasach IgM i IgG. Dobrze jest sprawdzić laboratorium jak często wykonuje on takie badania i czy publikuję wnioski z tych badań. Nie należy zamawiać tego testu, gdy laboratorium nie ma doświadczenia w tego typu badaniach. Test kosztuję od 100-300 zł.
Należy go robić od 4-6 tygodni po ukąszeniu, gdyż tyle czasu potrzebuję nasz układ odpornościowy na wytworzenie przeciwciał. Jeżeli zrobimy go zbyt szybko test może wyjść fałszywie negatywny.
Wynik fałszywie negatywny może tez wyjść gdy nasz organizm w walce z zakażeniem zużywa wszystkie przeciwciała. Przy silnych objawach, warto test Western Blot powtórzyć kilka razy. Obecność przeciwciał w aktywnej boreliozie zmienia się i osoba z negatywnym wynikiem ma szanse na uzyskanie wyniku pozytywnego w powtórzonym po kilku tygodniach badaniu.
Aby zwiększyć szanse na prawdziwie dodatni wynik:
Wybrać laboratorium, które ma możliwie szerokie doświadczenie w tym badaniu, wykazuje głębsze zainteresowanie chorobami odkleszczowymi, może nawet prowadzi własne badania w tej dziedzinie.
Upewnić się, że laboratorium opisuje wszystkie możliwe prążki WB, nawet te słabo widoczne. Należy zawsze żądać dokładnego wyniku badania z podaniem znalezionych prążków, gdyż ich liczba i ważność bywają nieprawidłowo interpretowane przez osoby opisujące testy dla laboratorium. Mając listę znalezionych prążków możemy szukać lekarza, który wynik zinterpretuje; samo określenie wyniku jako pozytywny (+) lub negatywny (–) nie jest miarodajne.
Upewnić się, że laboratorium posiada klimatyzację. Wyniki WB wykonane w laboratoriach klimatyzowanych są bardziej wiarygodne.
Sprawdzić możliwość zrobienia badania WB z krwi lub osocza bez potrzeby mrożenia. Dobrze, jeżeli pobrana krew nie czeka na badanie dłużej niż 4 doby (długie oczekiwanie próbki krwi na badanie zwiększa prawdopodobieństwo łączenie się przeciwciał i antygenów w niewykrywalne kompleksy). Najlepiej, gdy badanie jest wykonywane zaraz po pobraniu. Dobrym pomysłem jest również skontaktowanie się z laboratorium telefonicznie, aby zorientować się kiedy planują przerób osocza i wysłać próbkę tuż przed badaniem, unikając w ten sposób oczekiwania i mrożenia. Mrożenie osocza przed badaniem może zmniejszyć szansę na pozytywny wynik.
PCR i PCR RT
Badania serologiczne mogą okazać się zawodne, dlatego alternatywnym badaniem może okazać się PCR i PCR RT.
PCR to badanie wykrywające bezpośrednio obecność bakterii, a właściwie jej DNA we krwi, moczu lub ewentualnie w bioptatach25 z różnych tkanek.
Badanie to Zwykle wykonuje się je, gdy nie można udowodnić choroby badaniem Western Blot. Materiał genetyczny Borrelii nie jest wcale łatwy do znalezienia w płynach ustrojowych, gdyż jest to bakteria, która szybko z nich ucieka i wnika do innych tkanek.
Badanie czasami trzeba wielokrotnie powtarzać nim u chorego na boreliozę uda się potwierdzić diagnozę.
Duże szanse daje również badanie tkanki pobranej z rumienia zaraz po zakażeniu lub zbadanie samego kleszcza, jeżeli ktoś go przewidująco zachował.
PCR RT uchodzi za czulsze i bardziej pewne badanie. Badanie PCR można wykonać już kilka dni po ugryzieniu przez kleszcza, a także później w dowolnym momencie w chorobie przewlekłej.
Pozytywnego wyniku PCR na ogół się nie kwestionuje. Choć lekarze mogą odnosić się do jego wyników nieufnie. Być może również z tego powodu, że wykonują go nieliczne laboratoria. Natomiast wynik negatywny może być mylny i niestety nie wyklucza istnienia choroby.
Gdzie można zrobić test PCR I PCR RT?
W PCR RT specjalizuje się CBDNA w Poznaniu https://www.cbdna.pl
Laboratoria DIAG, REX. W Warszawie PCR robi PZH, ale koszt badań nie jest refundowany.
W sieci laboratoriów Synevo Polska https://www.synevo.pl i Diagnostyka https://diag.pl/pacjent/
Czy jest szansa wyzdrowieć po 3-4 tygodniach?
Tak, jeżeli borelioza została szybko zdiagnozowana i leczona. Ocenia się, że 50–60% pacjentów z wczesną boreliozą może się trwale pozbyć choroby standardową metodą, którą zwykle jest antybiotyk w niewielkiej dawce podawany przez 10–30 dni. Niestety pozostali, albo będą dalej chorzy, albo doświadczą nawrotu choroby w ciągu kilku miesięcy lub lat.
Przydatna storna , gdzie można porozmawiać z ludźmi chorymi na boreliozę, może podpowiedzą jak znaleźć dobrego lekarza, który dobrze nas poprowadzi. lub dowiemy się wielu innych istotnych informacji http://www.borelioza.org
Bibliografia
Adams WV, Rose CD, Eppes SC, Klein JD: Cognitive effects of Lyme disease in children: a 4-year followup. Journal of Rheumatology,1999, 26, s.1190–1194.
Chmielewski P: Ocena wybranych laboratoryjnych metod rozpoznawania boreliozy z Lyme. Niepublikowana praca doktorska. PZH, Warszawa 2001.
Kościelniak P: Wakacyjna choroba — rozmowa z prof. dr hab. Stanisławą Tylewską-Wierzbanowską z Pracowni Riketsji, Chlamydii i Krętków Odzwierzęcych PZH. Rzeczpospolita, 17.07.2004.
Borelioza i współinfekcje - Praca zbiorowa pod redakcją lek. med. Artura Klimaszewskiego
Brorson O, Brorson S: A rapid method for generating cystic forms of Borrelia burgdorferi, and their reversal to mobile spiroschetes. APMIS, 1999
Comentarios